Skąd wzięła się przewaga złota nad srebrem? Czy jest „naturalnie lepszym” surowcem? Od lat 70. XIX wieku uznawane jest za dużo bardziej wartościowy kruszec niż srebro. Wiele osób uważa, że spowodował to rynek, jednak niekoniecznie był on czynnikiem napędzającym zwrot ku złotu.
Sięgając w daleką przeszłość, srebrne monety były w ciągłym użyciu od świata starożytnego aż do XIX wieku. Złote monety były rzeczywiście używane jako przechowalnie wartości i jako pieniądze, ale to srebrne monety były najczęściej używane, ponieważ były liczniejsze i bardziej odpowiednie do zwykłych codziennych transakcji niż złote monety.
Co w takim razie spowodowało odejście srebra na drugi plan? Niewątpliwie za początek tego trendu można wskazać „przypadkowe” narzucenie standardu złota w Wielkiej Brytanii w XVIII wieku. Jak wyjaśnia David Glasner, brytyjskie państwo:
„ustaliło wartość prawną złotej gwinei na 21,5 [srebrnych] szylingów. Przy tym kursie [dzięki stałemu stosunkowi złota do srebra] złoto było przewartościowane, tak że zaczęło napływać do Anglii z zagranicy. Nawet po tym, jak Sir Isaac Newton, mistrz mennicy, przeprowadził w 1717 roku nową reformę walutową, która obniżyła wartość złotej gwinei do 21 srebrnych szylingów, implikowany przez mennicę stosunek srebra do złota wynoszący 15,21 do 1 nadal nieznacznie przewartościowywał złoto. Choć nie było to zamierzone, reforma Newtona potwierdziła de facto standard złota w Wielkiej Brytanii”
— David Glasner, Free Banking and Monetary Reform (Cambridge: Cambridge University Press, 1989), s. 97.
Rosnące znaczenie Wielkiej Brytanii jako światowego mocarstwa i globalnego partnera handlowego nadało całej Europie zwrot w stronę złota. Handel na większą skalę z Wielką Brytanią wpłynął na ruchy związane z przejściem w kierunku standardu złota i odejścia od srebra w północnej Europie. Należy tu przede wszystkim wymienić Francję oraz Niemcy, które miały wiele powiązań handlowych z Wielką Brytanią – głównie w sektorach finansowym i żeglugowym. Głównym momentem przejścia tych państw na standard złota było zakończenie wojny francusko-pruskiej, po której Francja musiała wypłacić Niemcom 5 mld franków. Płatność ta była dokonywana w „międzynarodowych wekslach, z których większość była wymienialna na złoto”. To zmieniło rachunek Niemiec po czym ogłosili w 1871 roku, że przyjmują złoty standard. Do 1873 roku Francja, Belgia, Włochy i Szwajcaria również przyjęły standard złota, co w kolejnych latach zostało utrwalone przez prawo. W ten sposób w latach 70. XIX wieku rządy Europy zdecydowały, że metalem będzie złoto.
Rzeczywistość i historia pokazują, że monometaliczny standard złota był przede wszystkim wynikiem okoliczności historycznych, nacisków grup interesów i polityki wielkich mocarstw. Zdecydowanie należy wykluczyć, że stało się to za sprawą jakiegoś rzekomego marszu w kierunku „postępu” czy „cywilizacji”. Czynnikami powodującymi wyższość złota nad srebrem były kwestie geopolityczne, rosnąca globalna podaż złota, wysiłki polityczne mające na celu zwiększenie handlu zagranicznego oraz stały stosunek wymiany złota i srebra.
