Złoto jest niepodobne do każdego innego towaru znanego człowiekowi. Nie chodzi tylko o to, że złoto jest błyszczące, kowalne i można je formować w bardzo cienkie arkusze. Nie chodzi też o to, że metal ten jest zaskakująco ciężki – sztabka wielkości iPhone’a waży około kilograma lub 2,2 funta. Powodem nie jest to, że złoto jest rzadkie (nie jest aż tak rzadkie). Mowa o unikalnej właściwości złota, która jest dziełem człowieka.
Prawie każda uncja złota kiedykolwiek wydobyta jest nadal w posiadaniu człowieka. Warto się nad tym zastanowić przez chwilę. Czy gromadzimy w ten sposób inne towary?
Weźmy pod uwagę pszenicę. Pszenica się psuje, więc gromadzenie tego ziarna jest bezcelowe. Rolnicy to rozumieją. Kiedy planują swoje uprawy, szacują, ile chleba ludzie będą prawdopodobnie jeść. Sadzą tylko tyle, by zaspokoić to zapotrzebowanie. Przypuśćmy jednak, że pewnego roku słońce i deszcz są idealne, a oni mają obfite plony. Aby sprzedać więcej, muszą obniżyć cenę.
Ludzie nie jedzą więcej chleba tylko dlatego, że cena jest niższa. Dlatego pszenica będzie musiała być wykorzystywana w innym celu. Na przykład, pszenica może zastąpić wypełniacz skrobiowy normalnie używany w karmie dla zwierząt, a potem może nawet trafić do produkcji kleju do tapet.
Cena jest ustalana przez najtańsze zastosowanie. Kiedy zapotrzebowanie na chleb zostaje zaspokojone, pszenica jest wypychana do innych zastosowań. To dlatego wzrost podaży powoduje spadek ceny.
Tak to działa w przypadku żywności. Przyjrzyjmy się innemu towarowi, platynie. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że ma ona wiele wspólnego ze złotem. Jest to błyszczący, ciężki, rzadki i drogi metal. Jednak nie działa jak złoto. Działa jak pszenica.
Istnieje szczególne zapotrzebowanie na platynę w katalizatorach, elektronice i biżuterii. Firmy górnicze zainwestowały w wystarczającą ilość kopalni, aby zaspokoić ten popyt. Jeśli pracownicy kopalni nagle zastrajkują, to cena platyny wzrośnie. Odbiorca będzie musiał znaleźć zamiennik. Platyna, która występuje w wielu produktach zużywa się bardzo powoli, więc koszt platyny to bardzo mały procent całości.
W przykładzie z pszenicą, nadmiar podaży zostaje zrzucony na rynek. Cena spada i pszenica schodzi do niższych zastosowań. W przypadku platyny jest odwrotnie. Niedobór ogranicza podaż metalu. Wyższa cena racjonuje metal do droższych zastosowań, a najtańsi użytkownicy są wypierani z rynku.
W przypadku złota jest inaczej.
W przypadku złota, nie ma czegoś takiego jak nadwyżka. Rynek jest gotowy do wchłonięcia każdego nowego metalu, który pojawi się w ziemi. W rzeczywistości wchłania go od tysięcy lat. W przeciwieństwie do pszenicy czy platyny, cena złota nie ma prawie nic wspólnego z ilością wyprodukowanego metalu.
Dzieje się tak dlatego, że złota nie kupuje się w celu konsumpcji. Jeśli jesteś zjadaczem chleba lub użytkownikiem platyny, cena, którą płacisz, ma znaczenie. W przeciwieństwie do tego, złoto jest kupowane jako przechowalnia bogactwa, która nie ma ryzyka niewypłacalności. Nie ma lepszych lub gorszych zastosowań złota. Zastosowanie jest zawsze takie samo – jako pieniądz. Złoto służy temu celowi równie dobrze przy cenie 1300 lub 130 000 dolarów za uncję.
Każdy widział wykres krzywej popytu i podaży. Cena rośnie, gdy podaż spada, i odwrotnie. To prawda dla każdej znanej człowiekowi materii, z wyjątkiem jednej. Złoto jest jedyną rzeczą we wszechświecie, która nie przestrzega tej reguły.
